Wybory do Sejmu Ustawodawczego na Mazowszu Płockim w 1919 roku

Autor w swojej pracy porusza do tej pory mało rozpoznany obszar badawczy jakim były pierwsze w pełni demokratyczne wybory w historii Polskim jakie odbyły się w styczniu 1919 roku do Sejmu Ustawodawczego. Tematyka wyborów i dorobku Sejmu Ustawodawczego jak do tej pory nie spotkała się z należytym zainteresowaniem ze strony badaczy. Zapełnienie tej luki stanowi poniższa praca Arkadiusza Mellera. W swojej książce zdecydował się na przyjęcie optyki regionalnej. Jest to tym cenniejsze, gdyż nasza wiedza o tym jak przebiegały wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1919 roku na poziomie lokalnym jest bardzo ograniczona. Natomiast praca Arkadiusza Mellera stanowi pewnego rodzaju przełom i poszerza naszą wiedzę o tych niezwykle ważnych wydarzeniach dla budowy polskiej państwowości.

Książka składa się z siedmiu rozdziałów oraz standardowo ze wstępu, zakończenia, bibliografii. Autor we wstępie uzasadnił dlaczego w jego pracy poświęcono wiele miejsca Płockowi jako największemu mieście regionu, gdzie odbywały się największe wiece wyborcze, a partie polityczne prowadziły swoją agitację polityczną. Arkadiusz Meller trafnie scharakteryzował region Mazowsza Płockiego wyznaczając jego obszar i dodatkowo obrazując to mapami. W rozdziale pierwszym autor wprowadził Czytelnika w wydarzenia towarzyszące odzyskiwaniu niepodległości na Mazowszu Płockim, a szczególnie w największych miastach regionu, czyli: Płocku, Płońsku, Sierpcu i Wyszogrodzie. W drugim rozdziale autor przedstawił prawne i organizacyjne aspekty organizacji wyborów do Sejmu Ustawodawczego zarówno w skali całego kraju, jak z uwzględnieniem specyfiki regionu Mazowsza Płockiego. W kolejnym rozdziale autor dokonał analizy kampanii wyborczej na Mazowszu Płockim z podziałem na poszczególne ugrupowania polityczne takie jak: Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe, Narodowa Demokracja, Polskie Zjednoczenie Ludowe, Narodowy Związek Robotniczy czy środowiska kościelne i postępowej inteligencji demokratycznej. W następnym rozdziale Autor Meller scharakteryzował według jego opinii kluczowe punkty kampanii wyborczej, którymi były: strajki w podpłockich folwarkach, a zwłaszcza w Kozłowie, uczestnictwo kobiet w kampanii wyborczej oraz spór dotyczący wprowadzenia powszechnego szkolnictwa świeckiego. W następnym rozdziale autor przedstawił listy kandydatów i dokonał ich socjologicznej charakterystyki. W dalszych rozdziałach autor dokonał szczegółowej analizy wyników wyborów, w tym z podaniem przebiegu głosowania i wysokości frekwencji. Autor w kolejnej części książki przedstawił charakterystyki wybranych z tego okręgu wyborczego posłów oraz opisał ich działalność parlamentarną, a także najważniejsze wydarzenia mające miejsce na Mazowszu Płockim po wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Walorem książki jest to, że zawiera ona liczne wykresy, tabele, co powoduje, że treści opisywane przez autora są dla Czytelnika łatwiejsze do przyswojenia, zwłaszcza gdy dotyczy to licznych danych statystycznych. Także należy wysoko ocenić zamieszczenie map dających podgląd na będące przedmiotem analizy Mazowsze Płockie, co dla czytelnika nie znającego tego regionu Polski jest niezwykle cenne i wartościowe. Dodatkowo autor zdecydował się na zamieszczenie zdjęć, zwłaszcza posłów wybranych z opisywanego obszaru, co też podnosi jakość książki.

Arkadiusz Meller przygotowując swoją pracę opierał się na bardzo bogatej bazie źródłowej. Była to przede wszystkim lokalna prasa ukazująca się w latach 1918-1919, ale także sięgnął po ogólnopolskie tytuły prasowe. W sumie udało mu się dotrzeć do blisko 500 artykułów prasowych. Dodatkowo w pracy wykorzystano materiały do tej pory niepublikowane w postaci wspomnień czy też materiałów zgromadzonych w archiwach państwowych.