Wołyń. Historia pewnego filmu

„Album ?Wołyń, historia pewnego filmu? to nie tylko próba pokazania filmu ?Wołyń? Wojtka Smarzowskiego,
to także opowieść o Kresach.

Książka składa się dwóch części.

Pierwsza, ?Introdukcja?, opowiada o naszej Kresowej przeszłości, o Rzeczpospolitej Obojga Narodów, o etnicznym tyglu, w którym mieszają się różne religie i narody. Jest opowieścią o wciąż mitologizowanej naszej kresowej przeszłości, gdzie wyobrażenia zderzone są z rzeczywistością. Przypomina ważne dla tej historii postacie i wydarzenia. Książka jest przede wszystkim albumem, przedstawiamy więc w niej ogromną ilość unikalnych zdjęć miejsc i mieszkańców ?naszych wschodnich terenów?. Nie zawsze była to historia ?wygodna?, zarówno dla nas, jak i innych mieszkańców tych ziem.
Druga część, zatytułowana po prostu ?Historia pewnego filmu?, jest opowieścią tworzoną w oparciu o obraz Smarzowskiego. Idziemy wraz ze scenariuszem, widzimy niesamowite filmowe kadry i uzupełniamy je fragmentami scenariusza i historycznymi uwagami. ?Kresowian zabito dwukrotnie, raz przez ciosy siekierą, drugi raz przez przemilczenie. A ta druga śmierć jest gorsza od tej pierwszej.? ? pisał Jan Zaleski. Zarówno album ?Wołyń, historia pewnego filmu?, jak i film Wojtka Smarzowskiego próbuje owo milczenie przerwać. Może wreszcie Kresowe historie przestaną być ?nieme? i na stałe zagoszczą w historycznej świadomości Polaków. Na koniec zacytujmy Józefa Ignacego Kraszewskiego: ?Dziś bez wczoraj jest bardzo krótkie ? krótsze niż dziś bez jutra?. Oby nasze dziś i jutro miało zawsze swoje pełne wczoraj.”