Transpozycje obecności w sztuce mediów. Od telekinezy do teleobecności

Książka podejmuje zagadnienie doświadczenia transpozycji obecności, które jest szczególnym rodzajem stanu świadomości osiąganego za pomocą technologii medialnych. Transpozycja jest tu rozumiana jako ruch, zmiana, przesunięcie perspektywy obecności ? nie tylko w wymiarze przestrzennym, ale również znaczeniowym, empirycznym czy sensorycznym. Środki, które będę opisywał, służące do zmiany perspektyw i form transponowania obecności mają długą tradycję. Sięgam w swoich badaniach do szerokiego obszaru historii kultury (głównie Zachodu). Źródłami, bądź prototypami współczesnych technologii teleobecności, były rytualne praktyki ? techniki pracy z ciałem, intoksykacje substancjami psychoaktywnymi, narzędzia wytwarzane na wzór wehikułów do podróży między różnymi formami uobecniania i osiągania nowych perspektyw podmiotowych (mogących przechodzić w przedmiotowe), takich jak: instrumenty muzyczne, magiczne artefakty, kostiumy, sztafaż teatralny i performatywny. W pracy stawiam tezę, że obfitujący w wizje i koncepcje teleobecności XIX-wieczny przemysł nowej magiczności staje się podwaliną dla kształtowania zjawiska współczesnych technologii transpozycji obecności. Hologramy, transmisje wideo oraz przemysł telekomunikacyjny, rozszerzona i wirtualna rzeczywistość są narzędziami kreowania iluzji oraz gry z podmiotowością, dostarczają transcendentnych stanów, zastępując lub rozwijając praktyki duchowe.

„Patryk Lichota, dzięki interdyscyplinarnemu spojrzeniu łączącemu refleksję antropologiczną,
filozoficzną, estetyczną i medioznawczą, w kompetentny sposób, oparty na oryginalnej
perspektywie badawczej, erudycji oraz wysokich umiejętnościach krytycznej analizy tekstów
kultury, przedstawia problematykę teleobecności rozumianej jako proces ?transpozycji
obecności?.
Sytuując swoją refleksję w obszarze archeologii mediów, Autor podkreśla, iż możliwa za
sprawą technologii transgresja ?naturalnej? obecności podmiotu ? dążenie do zmiany,
poszerzania, otwarcia indywidualnej percepcji na nowe perspektywy, poszukiwanie nowych
form poznania zarówno siebie, jak i zewnętrznego świata ? postrzegana powinna być jako
konstytutywne pragnienie człowieka. W tym ujęciu technologie elektroniczne i cyfrowe
rozumiane są jako kolejny etap w trwającej od zarania ludzkiej ewolucji praktyk
transgresyjnych”.

dr hab. Maciej Ożóg
Uniwersytet Łódzki