przeciwległe żebro

Joanna Pełka Śmiełowska prowadzi dialog z filozofią życia i ?spisuje na bezsennym pergaminie/ wielowartościowe logiki świata/ wygrywa samotne bitwy i nie płonie na stosie/ za mistycyzm?. Debiutancki tom przeciwległe żebro nazwałabym zbiorem autorefleksji (w skali makro) nacechowanych bogactwem ekologicznych wątków, mądrych rozmyślań, religijnych i filozoficznych nawiązań, a także umiejętnością balansowania na granicy realizmu zarówno rzeczywistych, jak i wizyjnych faktów. Treść jest mocno osadzona w świadomym doświadczaniu tego, co nas otacza: ?spytajmy świat czy byłby lepszy/ gdybyśmy umieli/ śmiać się głosami ryb i dzieci/ paść imionami świnie/ całować ustami bez smaku mięsa?. Wiersze nie posiadają tytułów, mają składnię charakterystyczną dla autorki, która z wnikliwą wrażliwością tworzy wersy gęste od pytań i rozważań. Spotkamy tu między innymi: Fausta, Wertera, Pomponazziego, Kanta, Husa, de Pisan czy Geno Małkowskiego. Autorka w dyskretny sposób wprowadza nas również w relacje damsko-męskie, ukazując przeciwległe, niezależne miejsce kobiety świadomej swojej wartości.
Łucja Dudzińska
……………
Wiersze Joanny Pełki Śmiełowskiej, publicystki i laureatki nagrody Ministra Środowiska za najlepsze reportaże poświęcone ginącym gatunkom, przesycone są humanistycznym przesłaniem, które przejawia się w trosce o zagrożony świat wymierających istnień. Równolegle obok tego zaangażowanego nurtu płynie refleksja podejmująca, co wyraźnie sugeruje tytuł zbioru przeciwległe żebro, opozycję pomiędzy pierwiastkiem męskim i kobiecym oraz rodzące się na gruncie tej opozycji napięcia. Imponuje rozmach poetyckiej wyobraźni, bogactwo przywołanych kodów kulturowych przy jednoczesnej subtelności w kreowaniu obrazów zranionego świata i demaskowaniu fałszywego, zbudowanego na krzywdzie piękna. To ocalające przesłanie jest wiodącym tonem tej poezji.
Anna Dominiak
……………………
W debiucie przeciwległe żebro trudno jest odnaleźć temat przewodni, który zdominowałby całość. Można jednak przyjąć, że Joanna Pełka Śmiełowska potrafi sporo wycisnąć lirycznych treści z naszej codzienności; potrafi też ciekawie przywołać filozofów, pisarzy, reżyserów, bohaterów literackich i filmowych ? i co ważne: czasami próbuje wejść z nimi w dialog. Ta poezja bogata jest w kulturowe konteksty i ciekawe odniesienia. Autorka dobrze się czuje w towarzystwie wybitnych postaci, ale swoistą podróż odbywa nie tylko w głąb kultury, ale też bardziej konkretnie z mapą w ręku, na inne kontynenty do Azji i Afryki. Z tej poezji przebija troska o przyszłość naszej planety. Boli ją cierpienie, szczególnie cierpienie zwierząt.
Na pewno nie jest to zbiór jednotorowy, poetka zgrabnie gra na co najmniej kilku bębenkach. Ma talent do zaskakiwania czytelnika i pokazuje swój punkt widzenia świata. Można się w tej poezji trochę zagubić, ale lepiej jest się jej poddać, choćby ze względu na język, czasem naszpikowany rzadko używanymi wyrażeniami ? co dobrze o niej świadczy, bo nie boi się eksperymentować.
Bartłomiej Siwiec