Improwizować należy według planu

Tekst Moniki Prylińskiej „Improwizować należy według planu” jest krótką, współczesną powieścią obyczajowo-psychologiczną, w której autorka rozwija dwa główne tematy, jeden mało obecny w rodzimej prozie, czyli dotyczący szeroko pojętej branży turystycznej, drugi zaś wykorzystywany przez prozaików bardzo często, czyli problem pokomplikowanych układów rodzinnych czy ? dokładniej ? toksycznych związków rodzinnych. Połączenie tych dwóch sfer tematycznych wzajemnie je wzmocniło, sprawiając, że powstał tekst oryginalny i ? by tak rzec ? świeży.
Fabuła Improwizacji według planu ma strukturę dwuwątkową. Na jeden z nich składają się historie Jadwigi, głównej bohaterki powieści, która jest przewodniczką turystyczną specjalizującą się w oprowadzaniu wycieczek i turystów indywidualnych po Krakowie, przybliżające co bardziej malowniczych, oryginalnych bądź zapadających w pamięć turystów, z którymi dane było bohaterce się spotkać. Część z nich ma charakter humorystyczny albo wręcz groteskowy i ukazuje wszelkiej maści turystów-dziwaków (Turysta technologiczny czy Turystka mimoza). Ukazywani są również ludzie, z którymi Jadwiga bardzo szybko łapie dobry kontakt i którzy stają się ważnymi ludźmi w jej życiu (na przykład rozdział Turysta przyjaciel). W drugim wątku Prylińska ukazuje perypetie rodzinne bohaterki. Jadwiga ma męża i małą córkę, próbuje jak najlepiej łączyć pracę, która jest jej życiową pasją, z prozaicznymi obowiązkami matki i żony. Z czasem czuje coraz większą opresyjność relacji rodzinnych, w które jest uwikłana. Nie chce realizować tradycyjnego modelu rodziny, coraz bardziej burzy się przeciwko schematycznym rolom kobiety-matki oraz kobiety-żony, które wbrew woli bohaterki próbuje narzucić jej dominująca matka. Jadwiga z biegiem czasu coraz bardziej dusi się w rodzinnym układzie, czuje, że traci samą siebie, stając się kobietą, jaką nigdy być nie chciała. Co zmusza ją do podjęcia trudnej decyzji: być sobą, czy zatracić siebie, by wywiązywać się z narzuconych jej obowiązków. Bardzo ciekawie wygląda w powieście Prylińskiej kontrast między naturą relacji interpersonalnych Jadwigi w obu, równolegle prowadzonych wątkach. Jako przewodniczka bohaterka jest przebojowa i asertywna, jednak w zderzeniu z opresyjnością tradycyjnej rodziny staje się słaba, niepewna i w gruncie rzeczy bezradna. Takie ustawienie głównej bohaterki Improwizacji według planu sprawia, że jej portret psychologiczny jest pogłębiony i zwyczajnie ciekawy.
Wbrew pozorom tworzenie prozy obyczajowo-psychologicznej nie jest łatwe, ponieważ trudno jest autorowi wyłamać się z mocno utrwalonych w obecnie tworzonej prozie schematów tego podgatunku powieściowego. Prylińskiej bez wątpienia ta sztuka się udała. Autorka ma dużą umiejętność przekładania emocji i przemyśleń bohaterki na plastyczne, przekonujące sceny. Płynne prowadzenie dialogów ? naturalnych i wyzbytych zbytniego gadulstwa – sprawia, że kolejne sceny przykuwają uwagę czytelnika. Przy tym Prylińska unika, nawet pisząc o tak już mocno ogranym w prozie temacie jak toksyczne relacje rodzinne, oczywistości i wyrazistych klisz tak w konstrukcji poszczególnych bohaterów, jak i w przedstawianiu ich losów. Warta podkreślenia jest też zmienność trybu narracji w powieści Prylińskiej, która w wątku ?turystyczny? oparta jest przede wszystkim na dialogach, zaś w wątku ?rodzinnym? ? ciągach stopniowo wprowadzanych retrospekcji. Świadczy to o sporych już umiejętnościach pisarskich autorki.