BITWA POD OLIWĄ 1627 fakty i mity

„[…] Pomimo wydania książki Wiktora Fenrycha już w 2001 roku, kolejne opracowania dotyczące bitwy pod Oliwą, które ukazały się w następnych latach, niestety również nie wykazały pełnego wykorzystania dostępnego materiału źródłowego, i co istotne ? zgodności z nim. O ile uwzględniono w piśmiennictwie wszystkie aspekty historyczne, omawiając szeroko i ze szczegółami podłoże i przebieg konfliktu polsko-szwedzkiego oraz znaczenie bitwy ? do czego z pewnością nie trzeba już powracać ? to sam opis zmagań w bitwie przed redą gdańską wymaga w mojej ocenie powtórzenia, jednakże z pełnym i rzetelnym wykorzystaniem Diariusza Królewskiej Komisji Okrętowej. Wyjątkowa wartość poznawcza tego źródła wymaga podjęcia wysiłku nie tylko pełnego spożytkowania zawartego w nim bogatego materiału, ale też przeprowadzenia rewizji dotychczasowych ustaleń historiografii bitwy. W niniejszym opracowaniu znaczącym wątkiem stała się więc polemika ? przedstawienie poglądów odmiennych od wielu powtarzanych wciąż twierdzeń ? zatem kierowane jest ono przede wszystkim do osób, które zagadnienia dotyczące bitwy pod Oliwą poznały już z wcześniejszych publikacji. Ponadto pojawia się w nim również istotne novum w postaci plansz bitewnych pokazujących szczegółowo manewry wykonywane przez okręty, co zostało oparte na analizie zeznań uczestników bitwy. Jak się okazuje, jest to przez nich wyraźnie omówione, a nie było dotąd w piśmiennictwie poruszane lub przedstawiane zgoła inaczej, niż wynika z lektury Diariusza”.

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wstęp /7

Rozdział I. Opis przebiegu bitwy /9

Rozdział II. Istotne pytania /49

Czy Szwedzi zamierzali wysadzić desant? /49

Co znaczy wyraz „dörgelegt”? /50

Działa dziobowe czy foglerze? /51

Rapier czy miecz dwuręczny? /52

Czy eskadrą szwedzką dowodził wybitny admirał? /53

Czy muszkieterzy strzelali kulami drutowymi? /54

Czy była masakra własnych ludzi? /56

Czy okręty szwedzkie postawiły lizele i dzięki temu uciekły? /60

Czy wśród załóg okrętów króla Zygmunta III byli Polacy? /60

Czy nazewnictwo użyte w opisach bitwy pod Oliwą jest prawidłowe? /65

Rozdział III. Za kratkami galionu, czyli co miał odszczekać starszy kuzyn /77

Rozdział IV. Dextera Domini, czyli o banderach króla Zygmunta III /83

Flagi i bandery w dawnym europejskim obyczaju morskim /84

Dextera Domini – Prawica Pańska /88

Polska bandera królewska /96

Polska bandera narodowa /104

Próba rekonstrukcji wizerunku bander /107

ANEKS. Lista imienna urzędników Królewskiej Komisji Okrętowej oraz członków załóg okrętów królewskich Zygmunta III, wymienionych w Diariuszu /115

Bibliografia /117

1/ Spis z natury /33

2. Widma w łaźni /70

3. Ruchome obrazy /105

4. Władza nadawania nazw /142

5. Dziennik wywózek /160

6. „Wielkie czystki” a prawa człowieka /180

7. Zesłaniec kolonizatorem /202

8. Hierarchie rasowe /223

Epilog: zmiany granic, zmiany tożsamości /261

Przypisy /275

Źródła archiwalne /327

Podziękowania /329

Indeks /331