Starzenie się, starość i umieranie osób z niepełnosprawnością intelektualną

Celem tego opracowania, które ma charakter przeglądowy, jest zobrazowanie najważniejszych tendencji związanych ze starzeniem się i starością osób z niepełnosprawnością intelektualną, uporządkowanie zgromadzonej dotychczas wiedzy i wskazanie na obszary wymagające pogłębiania. W poszczególnych rozdziałach książki odniesiono się do różnych aspektów starzenia się i starości; za zasadne przyjęto oddzielne omówienie aspektu biologicznego oraz psychospołecznego.

W rozdziale pierwszym opisano kwestie dotyczące długości życia przedstawicieli populacji niepełnosprawnych intelektualnie oraz jej determinanty, jak również wybrane, najczęściej obserwowane w starszym wieku, problemy zdrowotne występujące w sferze fizycznej (m.in. cukrzyca, zaburzenia układu krążenia, nowotwory) i psychicznej (np. demencja). Odniesiono się do zmian zachodzących w sprawnościach poznawczych, osobowości i temperamencie jednostek z niepełnosprawnością intelektualną. Przeanalizowano zachowania zdrowotne oraz ich środowiskowe i osobiste uwarunkowania. Podkreślono problem wielorakiej dyskryminacji w dostępie do opieki zdrowotnej.

W rozdziale drugim przedstawiono problematykę doświadczania starzenia się i starości, w tym postawy osób niepełnosprawnych intelektualnie wobec tej fazy życia ? obserwowanej u innych oraz przeżywanej, potrzeby psychospołeczne osób starszych ze wskazaniem na uwarunkowania ich zaspokajania, pozytywne tendencje obrazujące swoisty rozkwit (wzrost) u osób niepełnosprawnych intelektualnie osiągających wiek starszy. Podkreślono rolę życiowych doświadczeń w budowaniu tożsamości oraz zachowaniu integralności osobowej.

Rozdział trzeci dotyczy opieki rodzinnej. Pokazano w nim doświadczenia rodziców dziecka niepełnosprawnego, ich dynamikę i wielowymiarowość, a także relacyjność opieki, wyrażającą się w odwzajemnianiu pomocy i wsparcia ze strony dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie dzieci. Omówiono problemy, jakie towarzyszą rodzinom w projektowaniu zabezpieczenia przyszłości dorosłej czy starszej osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Przeanalizowano zagadnienie relacji rodzeństwa pełno- i niepełnosprawnego intelektualnie, ich charakter oraz znaczenie, a także kwestię przejmowania opieki przez pełnosprawnych braci i pełnosprawne siostry.

W rozdziale czwartym omówiono postawy osób niepełnosprawnych intelektualnie wobec śmierci, ich doświadczenia z nią związane i sposoby przeżywania żałoby. Opisano problemy, jakich doświadczają w sytuacji własnej choroby, w tym terminalnej. Zwrócono uwagę na trudne aspekty opieki oraz zagadnienia moralno-etyczne dotyczące postępowania u schyłku życia. Przeanalizowano wsparcie osób z niepełnosprawnością intelektualną w przeżywaniu choroby i śmierci oraz możliwości jego udzielania.

Książka może zainteresować wielu odbiorców problematyką starości osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz przyczynić się do zwiększenia aktywności badawczej w tym obszarze. Jest skierowana do pedagogów oraz pedagogów specjalnych, psychologów, socjologów i przedstawicieli nauk medycznych, którzy zechcą pogłębić swoją wiedzę w przedmiotowym zakresie lub będą zainteresowani jego eksploracją w ramach własnych badań.