Społeczeństwo na zakręcie. Zmiany postaw i wartości Polaków w latach 1990-2018

Trzydziesta rocznica transformacji ustrojowej to znakomity moment, by dokonać swoistego podsumowania przemian postaw i wartości własnego społeczeństwa. Taką możliwość stworzył wieloletni udział polskiego zespołu w międzynarodowych badaniach europejskich systemów wartości (European Values Study, EVS). Powtarzane co dziewięć lat badania na reprezentatywnych próbach Polaków oferują unikatową możliwość śledzenia przemian zachodzących w ich świadomości.

Stawiamy sobie w tej książce zadanie systematycznej rekonstrukcji procesu ewolucji wartości polskiego społeczeństwa. Pytamy następnie na ile jej kierunek jest zgodny z nadrzędnym celem transformacji systemowej, którym była budowa liberalno-demokratycznego porządku społecznego. Próbujemy w niej również odpowiedzieć na pytanie, jakie są społeczne źródła podziałów politycznych we współczesnej Polsce, analizując argumenty przemawiające na rzecz odmiennych hipotez wyjaśniających zjawisko populizmu i proponując dodatkową hipotezę „banków gniewu”.

W analizie wykorzystujemy nie tylko dane z kwestionariuszowego badania EVS, lecz także informacje pozyskane z zogniskowanych wywiadów grupowych, pogłębionych wywiadów indywidualnych oraz fragmenty analizy treści wybranych mediów społecznościowych.
z Wprowadzenia

Analizy i prezentacja są przeprowadzone porządnie i jasno. A nade wszystko przynoszą interesujące wyniki. Spośród nich wskazać można te, które dotyczą m.in.:
– widocznej sekularyzacji polskiego społeczeństwa na przestrzeni czasu,
– nieustająco relatywnie słabego zainteresowania polityką,
– niewielkiej roli tradycyjnych czynników społeczno-demograficznych w określaniu prawicowości-lewicowości społeczeństwa.
z recenzji prof. dr. hab. Andrzeja Rycharda

Docenić należy wysiłek autorów włożony w to, aby opis wychwyconych zależności statystycznych przeplatać analizą materiału jakościowego. Czasami opisy jakościowe stanowią tylko ilustracje proce-sów rekonstruowanych statystycznie w trendach, innym razem dostarczają rozumienia mechanizmów stojących za nimi, niekiedy podsuwają inne możliwości interpretacyjne.
z recenzji dr. hab. Przemysława Sadury