Powrót posła

Powrót posła jest oświeceniową komedią polityczną w trzech aktach pisaną wierszem. Utwór powstał w 1790 roku, czyli w ostatnim momencie nadziei na zreformowanie i przetrwanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pomimo, że bezpośrednim impulsem do powstania utworu były obrady Sejmu Czteroletniego i próba przekonania posłów do przyjęcia reformatorskiego kierunku, Powrót posła wpisał się na stałe do kanonu literatury polskiej. Utwór posiada wybitne walory artystyczne, a równocześnie przedstawia obraz stylu życia, trosk i postaw politycznych Polaków w przededniu III rozbioru. Państwo Podkomorzowie, w majątku których rozgrywa się akcja dramatu, reprezentują reformatorów, zwolenników ukrócenia samowoli szlachty, wzmocnienia roli państwa, nadania większych praw mieszczanom i chłopom. Konserwatyści, z których najzagorzalszym okazuje się Gadulski, obstają z uporem przy wolnej elekcji i liberum veto. Konfrontacja pomiędzy zwolennikami przeciwnych obozów politycznych zdaje się być nierozerwalną częścią życia codziennego ówczesnych Polaków, a nawet wkradać w intrygi miłosne i dzielić rodziny. Nie dotyczy jedynie Starościny i Szarmanckiego skupionych wyłącznie na sobie, swoich przyjemnościach i luksusie.