Marcin Paszkowski i jego „Dzieje tureckie i utarczki kozackie z Tatary…” (1615)

Księga pierwsza składa się z dwunastu rozdziałów i w przeważającej części ma charakter epopei. Rozdziały I-IX są bowiem poświęcone losom szlachcica Jakuba Kimikowskiego, który pojmany przez Tatarów w jasyr ok. 1580 r., kilka lat spędził w niewoli tureckiej, na terenach Azji Mniejszej i Afryki, z krótką przerwą, kiedy zdołał uciec i w szeregach kozaków zaporoskich walczył z Turkami i Tatarami19. Pod koniec księgi pierwszej Paszkowski ? na krótko ? rezygnuje z poetyckiego charakteru opracowania tekstu, zamieszczając pierwszy fragment, który moglibyśmy nazwać ?językoznawczym?. Po krótkim wstępie (?Do Czytelnika?) prezentuje w nim litery alfabetu arabskiego i greckiego, modlitwę ?Ojcze nasz? w wersji polsko-arabskiej oraz transkrypcję tekstów w języku ?słowieńskim?. W kolejnych księgach Paszkowski opisuje organizację państwa tureckiego, tureckie społeczeństwo, obowiązującą religię, prawo, obrzędy i obyczaje. W Księdze IV autor umieścił ?Dykcjonarz turecki?, który jest liczącym kilkaset słów i ułożonym tematycznie słowniczkiem polsko-tureckim. Ponadto autor dołączył ?Dysputację o wierze chrześcijańskiej i tureckich zabobonach?? oraz zapisane w języku tureckim modlitwy ?Pater noster?, ?Ave Maria? i ?Credo?.