Aniołowie wobec Chrystusa

Dziś, po półwieczu własnej pracy naukowej w zakresie biblisty­ki, powracam do angelologii, nieco inaczej, niż to kiedyś plano­­wa­łem. Mianowicie zaniechałem badań historyczno-kry­ty­cz­nych w tym zakresie, te bowiem już osiągnęły w ostatnich dzie­siąt­kach lat znaczne wyniki, przeważnie na drodze studiowa­nia apo­kaliptyki judaizmu (apokryfy Starego Testamentu, pi­sma ra­binów oraz Wspólnoty z Qumran). Natomiast odkąd mi powie­rzono katedrę teologii biblijnej na Papieskiej Akademii Te­o­lo­gi­cznej w Krakowie, skierowałem moje osobiste wysiłki wy­łą­cz­nie w stronę opracowywania syntez. Tak powstała seria kil­ku ksią­żek utrwalających moje wykłady monograficzne z róż­nych działów teologii biblijnej. Niniejsza praca kontynuuje rów­nież tę serię, mimo że angelologii dotychczas nie wykładałem.

Jeszcze jeden brak skłonił mnie do podjęcia teraz tego tematu. Wśród licznych już polskich prac ściśle naukowych z zakresu teologii biblijnej, oryginalnych, a nie przekładów z obcych ję­zy­­ków, nie ma dotąd, poza hasłami słownikowymi, obszerniejszej syntezy na temat aniołów. Dalej ? coraz liczniejsze już polskie studia chrystologiczne tylko przygodnie i bardzo zwięźle trak­­towały temat relacji aniołów do Chrystusa. Temat ten spo­ty­­kamy w literaturze zagranicznej ostatnich dziesiątków lat. Ni­­niejsze więc studium ma wypełnić częściowo pewną lukę w fa­chowych polskich osiągnięciach z zakresu Nowego Testamen­­tu. Użyłem umyślnie przysłówka ?częściowo?, gdyż daleki je­s­tem od zamiaru przedstawienia tu choćby w zarysie jakiejś bi­blijnej nowotestamentowej summa de angelis. Świadomie bowiem rozwijam tutaj tylko jeden aspekt angelologii ? jej chrysto­centryzm. A jest to aspekt podstawowy: ?angelologia w pełni zro­zumiała jest jedynie w integralnym związku z chrystologią?. Zresztą poza cytatami biblijnymi ze Starego Testamentu anio­łowie w Nowym Testamencie występu­ją, tylko kilka razy bez wyraźnego powiązania ich z Jezusem Chry­stusem, o czym ni­­żej będzie jeszcze mowa.

W dzisiejszych badaniach teologicznych temat świata anielskiego nieco rzadziej się jawi jako wyodrębniony ? w przeciwień­stwie do szerzej debatowanej, zwłaszcza na Zachodzie, demo­nologii. Nie wydaje się, by ta dysproporcja zainteresowań by­ła merytorycznie uzasadniona, choć tak nieraz bywało w dzie­jach Kościoła, że konkretne zagrożenia bardziej działały na twór­­czą myśl teologiczną niż prawdy bardzo ważne, ale nie kwe­stionowane, jak np. Kościół ja­ko eklezjalne Ciało Chrystusa (Przedmowa, Augustyn Jankowski OSB)