Moje pamiętniki

Wydane pamiętniki Marii ze Skórzewskich księżnej Ogińskiej (1857-1945) stanowią wyjątkową wartość, a oryginalne rękopisy autorki pochodzą ze zbiorów specjalnych Biblioteki Raczyńskich. Te unikatowe materiały nie były dotąd analizowane przez badaczy. Dotyczą głównie wydarzeń z drugiej połowy XIX w. Autorka pochodziła ze znanej wielkopolskiej rodziny hrabiowskiej Skórzewskich, linii czerniejewskiej, herbu Drogosław i w rodzinnym majątku w Czerniejewie, niedaleko Gniezna, gdzie spędziła swoje najmłodsze lata i młodość. Rodzina Skórzewskich kultywowała w trudnym okresie zaborów wartości patriotyczne.
W 1876 r. wyszła za mąż za Michała księcia Ogińskiego (1849-1902), herbu Oginiec. Poślubiła wnuka podskarbiego wielkiego litewskiego Michała Kleofasa księcia Ogińskiego, autora znanego poloneza Pożegnanie Ojczyzny. Wkrótce po ślubie młoda para przeniosła się na Żmudź. Przez kilka lat mieszkali w Retowie, a następnie w wybudowanym przez siebie pałacu w Płungianach (teren guberni kowieńskiej). Nowoczesny ziemianin Michał Ogiński, prowadził aktywną działalność społeczną i gospodarczą.
Pamiętniki należą do nielicznych wspomnień ukazujących życie codzienne Polaków na Żmudzi w okresie zaborów. Zawierają szereg cennych informacji o pracy organicznej, pielęgnowaniu tradycji patriotycznych, legalnym przeciwstawianiu się uciskowi ze strony zaborcy rosyjskiego.
Mąż autorki Michał Ogiński wspólnie z bratem Bohdanem organizowali
w swoich dobrach cykliczne wystawy rolniczo-przemysłowe. Uczestniczyli w nich ziemianie z trzech zaborów. Wystawy przyczyniły się do podniesienia kultury rolnej oraz przemysłu nie tylko na Żmudzi. Organizowane były na koszt Ogińskich, o czym wspomina księżna
w pamiętnikach. Wzbudziły one zainteresowanie także zaborcy rosyjskiego. Brał w nich udział m.in. Piotr Stolypin, który w 1906 r. został premierem i przeprowadził reformę rolną w Rosji. Maria Ogińska w Płungianach założyła Kółko Rolnicze, wzorowane na wielkopolskich, którego była prezesem.
Maria księżna Ogińska odnotowała także swoje spostrzeżenia z pobytów
we Francji, Rosji, Niemczech, Austrii, Włoszech czy na Węgrzech. Czyta się je z rosnącym zainteresowaniem. Znała osobiście panujących w Rosji i Niemczech, papieża Leona XIII, przedstawicieli polskiej i zagranicznej arystokracji, wpływowych polityków, ludzi kultury, nauki i sztuki.
Autorka wspomnień należy do osób niemalże całkowicie zapomnianych.
Jej życie i działalność stanowi wyzwanie dla badaczy. Ogłoszone drukiem przez Bibliotekę Raczyńskich Moje pamiętniki Marii Ogińskiej po raz pierwszy dają możliwość poznania księżnej. Winny przyczynić się do prowadzenia międzynarodowych dociekań, zwłaszcza z naukowcami
z Litwy. Rozważania powinny doprowadzić do powstania monografii poświęconej Marii Ogińskiej.