Gospodarka pasieczna w prawie polskim

Na szeroko pojęte prowadzenie gospodarki pasiecznej składają się zagadnienia z kilku dziedzin. Obejmuje ono bowiem swym zakresem zapylanie roślin, hodowlę zwierząt, a także pozyskiwanie, konfekcjonowanie i wprowadzanie na rynek żywności. Pomimo tego, iż polskie pszczelarstwo nie posiada wyodrębnionych przepisów prawnych, pro­wadzenie gospodarki pasiecznej uregulowane jest wieloma ustawami oraz rozporządze­niami, zarówno krajowymi, jak i unijnymi. Z tych przepisów wynikają liczne obowiązki obwarowane sankcjami prawnymi, ale również i prawa, czego większość pszczelarzy nie jest świadoma. Dlatego też autor, będący nie tylko teoretykiem, ale i praktykiem pszcze­larstwa, postanowił poruszyć zagadnienie gospodarki pasiecznej w prawie polskim.

Celem niniejszej publikacji jest wskazanie i omówienie obowiązków oraz praw właścicieli pszczół w zakresie prowadzenia gospodarki pasiecznej w prawie polskim. Użycie sformułowania ?właścicieli pszczół”, a nie ?pszczelarzy”, nie jest przypadkowe. Otóż, nie wszyscy pszczelarze są właścicielami pszczół, a to właśnie tej grupy dotyczą przepisy normujące prowadzenie gospodarki pasiecznej. Zatem o jakich przepisach mowa? Jakie działania w ramach prowadzenia gospodarki pasiecznej normują? Wreszcie jakie obo­wiązki i prawa z nich wynikają? Dla odpowiedzi na te pytania, po wstępnej analizie lite­ratury, aktów prawnych, a także na podstawie wiedzy wynikającej z doświadczenia autora w dziedzinie pszczelarstwa, określono hipotetycznie kilka założeń. I tak prowadzenie gospodarki pasiecznej regulują przepisy prawa cywilnego, karnego oraz administracyj­nego. Dane gałęzie prawa zawierają przepisy regulujące funkcjonowanie gospodarstwa pasiecznego w środowisku życia ludzi, hodowlę zwierząt gospodarskich, a także produk­cję i wprowadzanie do obrotu środków spożywczych. Prowadzenie takich działań wiąże się między innymi z wypełnianiem obowiązków dotyczących lokalizacji pasiek, a także ponoszenia odpowiedzialności materialnej i karnej z tytułu pożądlenia. Ponadto pszcze­larze powinni spełniać wymagania weterynaryjne określone dla utrzymywania pszczół oraz wymagania higieniczno-sanitarne przy produkcji, konfekcjonowaniu i sprzedaży produktów pszczelich. Przy czym produkcja ekologicznych i tradycyjnych produktów pszczelich wiąże się ze spełnianiem dodatkowych, bardziej restrykcyjnych wymogów.

W celu zweryfikowania wskazanych założeń autor dokona szczegółowej analizy literatury z zakresu pszczelarstwa i prawa oraz obowiązujących przepisów krajowych, a co za tym idzie, powiązanych z nimi uregulowań unijnych, normujących pszczelarstwo. Dla uzupełnienia owej analizy autor wykorzysta raporty, roczniki statystyczne, wytyczne i inne materiały źródłowe wydawane przez organa państwowe, a także glosy oraz arty­kuły z periodyków pszczelarskich.

Książka została podzielona na pięć zasadniczych części, rozdziałów. Pierwszy z nich zawierać będzie informacje wprowadzające do zagadnienia. Tak też znajdą się w nim podstawowe definicje prawne w pszczelarstwie, a także charakterystyka i rozwój prawa bartnego w Polsce. W tej części szeroko rozumiane pszczelarstwo zostanie usytuowane w polskim systemie prawnym. Drugi rozdział zawierać będzie pojęcie i typy pasiek, a także ich strukturę w naszym kraju. Ponadto autor w tej części podejmie próbę zdefinio­wania gospodarstwa pasiecznego na gruncie prawa krajowego. Kolejny, trzeci rozdział odnosić się będzie do wybranych zagadnień prawnych, dotyczących gospodarki pasiecz­nej. Toteż na tę część składać się będą aspekty nadające pszczelarstwu wymiar prawny, to jest lokalizacja pasiek, własność roju, oraz odpowiedzialność pszczelarzy z tytułu pożądlenia. Znajdzie się tu także analiza przepisów prawnych, służących ochronie gospodarki pasiecznej. Ponadto w rozdziale, o którym mowa, zostaną wskazane wymogi wetery­naryjne związane z utrzymywaniem pszczół. Rozdział czwarty zawierać będzie wyma­gania odnośnie pozyskiwania, konfekcjonowania i sprzedaży produktów pszczelich. W tej części znajdzie się opis poszczególnych produktów pszczelich, a także wymogi higieniczno-sanitarne dotyczące ich pozyskiwania. Następnie zostanie omówiona jakość handlowa i zdrowotna oraz znakowanie produktów pozyskanych w pasiece. Szczegól­nie istotnym zagadnieniem w tym rozdziale będzie sprzedaż bezpośrednia produktów pszczelich. Ostatni rozdział został wyodrębniony ze względu na specyfikę produkcji eko­logicznych i tradycyjnych produktów pszczelich. I tak w rozdziale piątym znajdować się będą wymogi związane z prowadzeniem pasiek ekologicznych oraz ich certyfikacja i kontrola. Omówione będzie również znakowanie ekologicznych produktów pszczelich. Analogiczny zakres informacji zostanie przedstawiony w stosunku do tradycyjnych pro­duktów pszczelich.

Zgodnie z powyższym, książka obejmować będzie swym zakresem wiele zagadnień. Autor ma nadzieję, że ich opracowanie pozwoli znaleźć odpowiedzi na stawiane pyta­nia, a także potwierdzi słuszność obranych założeń. Ostatecznie zaś ukaże obowiązki właścicieli pszczół, a tam gdzie to możliwe, prawa, w zakresie prowadzenia gospodarki pasiecznej w prawie polskim.

Spis treści

PSZCZELARSTWO W POLSKIM SYSTEMIE PRAWNYM

Podstawowe definicje prawne w pszczelarstwie; Charakterystyka i rozwój prawa bartnego w Polsce; Pszczelarstwo w prawie polskim; Ustawa o pszczelarstwie w ujęciu teoretycznoprawnym

ROZDZIAŁ II

POJĘCIE I TYPY PASIEK

Pojęcie pasieki; Typy pasiek; Pasieki amatorskie; Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu; Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych; Pasieki o szczególnym znaczeniu; Struktura pasiek w Polsce; Typy gospodarki pasiecznej

ROZDZIAŁ III

WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE DOTYCZĄCE GOSPODARKI PASIECZNEJ

Lokalizacja pasiek; Odpowiedzialność materialna i karna właścicieli pasiek; Odpowiedzialność materialna właścicieli pszczół z tytułu pożądlenia; Odpowiedzialność karna pszczelarzy za pożądlenia; Własność roju; Przepisy prawa karnego i kodeksu wykroczeń służące ochronie gospodarki pasiecznej; Ochrona prawna pasiek przed zatruciem; Przepisy służące ochronie pasiek przed zatruciem; Powoływanie komisji na okoliczność zatrucia pszczół i szacunek strat materialnych; Projekt ustawy o środkach ochrony roślin w aspekcie ochrony pasiek przed zatruciem; Wymogi weterynaryjne w pszczelarstwie; Wymogi weterynaryjne dla podejmowania i prowadzenia działalności nadzorowanej; Zasady zwalczania chorób zakaźnych pszczół; Prowadzenie ewidencji leczenia pszczół

ROZDZIAŁ IV

PRODUKTY PSZCZELE I WYMOGI DOTYCZĄCE ICH POZYSKIWANIA, KONFEKCJONOWANIA, SPRZEDAŻY

Produkty pszczele; Miód; Wosk pszczeli; Mleczko pszczele; Jad pszczeli; Kit pszczeli; Pyłek kwiatowy i pierzga; Wymogi w zakresie pozyskiwania, konfekcjonowania i sprzedaży produktów pszczelich; Wymogi dotyczące przestrzegania zasad higieny przy produkcji produktów pszczelich; Handlowa i zdrowotna jakość produktów pszczelich; Znakowanie produktów pszczelich; Sprzedaż bezpośrednia produktów pszczelich

ROZDZIAŁ V

EKOLOGICZNE GOSPODARSTWO PASIECZNE I TRADYCYJNE PRODUKTY PSZCZELE

Ekologiczne gospodarstwo pasieczne; Wymogi związane z prowadzeniem pasiek ekologicznych; Certyfikacja i kontrola pasiek ekologicznych; Znakowanie ekologicznych produktów pszczelich; Tradycyjne produkty pszczele