Twórcze odczytania. Eseje o inspirujących tekstach analitycznych

Każdy musi najpierw uczyć się pojęć analitycznych od nauczycieli i z książek, jednak po mniej więcej dekadzie
praktykowania psychoanalizy lub psychoterapii psychoanalitycznej winien zapomnieć to, czego się nauczył, by odkrywać własny styl pracy z pacjentami. Ten proces wymaga czasu, gdyż pośpiech oznaczałby próby wymyślania koła, które nie spełni swojej roli. Po zgromadzeniu wystarczającego zestawu doświadczeń analitycznych psychoterapeuta psychoanalityczny może zacząć opracowywać własny styl prowadzenia prawdziwie szczerej rozmowy z pacjentami, rozmowy otwartej i uczciwej, właściwej tylko dla tej pary ludzi. Jeżeli miałbym wskazać na zasadę praktyki psychoanalitycznej, którą cenię najwyżej, byłoby to zalecenie wymyślania psychoanalizy od nowa w kontakcie z każdym pacjentem. Innymi słowy, z każdym pacjentem rozmawiam inaczej, innym tonem głosu, czasami mówię głośniej, czasami ciszej, zmienia się także tempo wypowiedzi, składnia i dobór słów ? w ten sposób komunikuję coś, czego nie da się przekazać żadnej innej osobie. Nie wydaje mi się dziwne, że z jednym z moich dorosłych synów rozmawiam inaczej niż z drugim; z ojcem nie rozmawiałem nigdy tak jak z matką; moje rozmowy z żoną nie przypominają konwersacji z nikim innym. Każda osoba, z którą wchodzę w bliski kontakt, coś we mnie uruchamia i ja uruchamiam coś w niej ? w efekcie za każdym razem staję się do pewnego stopnia kimś innym i wypowiadam się inaczej. Im bliższa wymiana, tym wyraźniej to obserwuję. Rozmowy, które toczę z pacjentami, należą do najbardziej intymnych konwersacji, w jakich kiedykolwiek uczestniczyłem. Uważam siebie za szczęściarza, gdyż przez całe życie mogłem prowadzić takie rozmowy. Przekonuję się, że zawsze muszę ?odkrywać na nowo? to, o czym myślałem, że to wiem. Idee analityczne ? nawet pojęcia tak podstawowe jak nieświadome i przeniesienie, które są metaforami opisującymi sposób działania umysłu ? tracą świeżość, jeżeli nie ewoluują wraz z dojrzewaniem psychoterapeuty psychoanalitycznego.
Rzadko używam obecnie takich pojęć, jak identyfikacja projekcyjna, nieświadome, przeniesienie lub innych terminów technicznych. Nie oznacza to, że koncepcje te uznaję za nieważne. Są niezbędne do myślenia o teorii i praktyce psychoanalizy. Nie używam tych pojęć technicznych, gdyż wiem, jak ja je rozumiem, jednak inni tego nie wiedzą i wiedzieć nie powinni. Powinni dowiedzieć się, jak sami je rozumieją. Zamiast używać terminologii technicznej próbuję omawiane zjawiska kliniczne i koncepcje teoretyczne opisywać językiem codziennym. Mam nadzieję, że czytelnik uzna to za użyteczny sposób omawiania teorii i praktyki analitycznej także w rozmowach z samym z sobą i z innymi. W odniesieniu do mojej pracy często nasuwa się pytanie o to, gdzie kończy się myślenie Klein, Winnicotta, Isaacs, Fairbairna, Biona, Loewalda lub Searlesa, a gdzie zaczyna moje. Na to pytanie odpowiadam, że każda ważna myśl podlega ciągłym przemianom. W Twórczych odczytaniach nie tylko opisuję, jak rozumiem koncepcje innych autorów, ale także to, co z nimi robię. Nie istnieje wyraźna linia demarkacyjna między myślami tych autorów i moimi. To samo można powiedzieć o każdym ?nowym? odkryciu psychoanalitycznym, podobnie jak o odkryciach w innych dyscyplinach. Mam nadzieję, że omawiane w tej książce idee okażą się inspirujące dla polskiego czytelnika i zachęcą do kreowania własnych myśli. W końcu, o wartości każdej idei zaświadcza wyłącznie jej użyteczność dla innych.