Cierń głogu

Tom Laureatki Międzynarodowej Nagrody im. Zbigniewa Herberta 2018.
Wydanie we współpracy z Fundacją im. Zbigniewa Herberta.

Nuala Ní Dhomhnaill jest czołową irlandzką poetką piszącą w języku gaelickim, eseistką, krytyczką literacką, autorką scenariuszy i książek dla dzieci. Ceniona jest zarówno z powodu doskonałej poezji tworzonej w małym języku, jak z odważnego i krytycznego konfrontowania się z tradycją patriarchalną. W 2018 roku została laureatką Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta. Jej twórczość jest „aktem ratowania języka z pozoru skazanego na zagładę, gestem przeciwstawiania się kulturowej unifikacji” – uznali jurorzy.

„Myślę, że pisanie po irlandzku jest najstarszą nieprzerwaną działalnością literacką w Europie Zachodniej, sięgającą V wieku i kwitnącą przez całe średniowiecze, kiedy stworzyła bogatą i różnorodną tradycję manuskryptów” – stwierdza Ní Dhomhnaill w eseju na łamach „The New York Timesa”. W wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” z 2018 roku, gdy poetka odbierała w Warszawie Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta, powiedziała, że jako dziewczynka mieszkająca z ciotką w hrabstwie Kerry była ulubienicą lokalnych farmerów, którzy opowiadali jej „historie o I wojnie światowej, używając przy tym całych linijek wyjętych ze średniowiecznych manuskryptów”. Właśnie w mówionym języku irlandzkim, języku farmerów i rybaków, którego Ní Dhomhnaill nauczyła się w latach pięćdziesiątych, przetrwała kultura wysoka jej kraju, marginalizowana przez dominującą od XVII wieku angielszczyznę. Irlandzki to według poetki „język ogromnie elastyczny, o wielkiej emocjonalnej wrażliwości, dowcipny i obfitujący w odniesienia zarówno historyczne, jak i mitologiczne; jest instrumentem głębokiej i pełnej rozmachu wyobraźni, hartowanym przez wspólnotę na przestrzeni pokoleń, tak że potrafi uchwycić i wyśpiewać każdy odcień uczuć, jakie zdarzają się między ludźmi.

W swojej poezji Nuala Ní Dhomhnaill też swobodnie zmienia językowe rejestry, potrafi być liryczna, jak w ?Albie?, bezceremonialnie dosadna, jak w ?Niewiernej żonie?, czasami wystarcza jej kilkanaście zwięzłych wersów i metaforyczny skrót, jak w ?Kwestii języka?, kiedy indziej wybiera narracyjną rozlewność na granicy prozy, jak w cyklu wierszy o syrenach. W tym cyklu zresztą nieco po berrymanowsku miesza komizm z dramatyzmem, odwołując się do ludowej wyobraźni i tworząc na poły fantastyczne kostiumy dla całkiem rzeczywistej grozy”.

Z „Posłowia” Krystyny Dąbrowskiej.

Książka ukazuje się w serii ?Laureaci Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta?, w ramach ?Biblioteki Poetyckiej Wydawnictwa a5?, pod redakcją Ryszarda Krynickiego.