Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych

Autorzy:Czyżewski Marek, Otrocki Michał, Piekot Tomasz, Stachowiak Jerzy
Jedna z dwóch prac zbiorowych, jakie powstały w ramach projektu badawczego „Komunikowanie publiczne w Polsce – ujęcie inter- i multidyscyplinarne”. W projekcie, w latach 2013-2017, wzięło udział ponad pięćdziesięciu badaczy dyskursu: socjologów, lingwistów, kulturoznawców, medioznawców, politologów, historyków, pedagogów i filozofów. Wielu z nich uczestniczyło wcześniej w spotkaniach z cyklu Warsztaty Analizy Dyskursu, zainicjowanego w 2009 roku.

Celem publikacji jest przedstawienie wybranych metod i perspektyw badawczych, stosowanych we współczesnej analizie dyskursu, która od początku była i pozostaje obszarem spotkania wielu dyscyplin: językoznawstwa, socjologii, historii, kulturoznawstwa, politologii, a także pedagogiki i filozofii. To spotkanie powoduje, że analiza dyskursu jawi się jako dziedzina w oczywisty sposób inter- i multidyscyplinarna. Niekiedy korzystanie z wielorodnych inspiracji prowadzi do wypracowania własnych, zintegrowanych, a zatem interdyscyplinarnych języków analitycznych. W innych przypadkach obserwujemy raczej sytuację multidyscyplinarną w postaci wzajemnego uzupełniania się odmiennych strategii badawczych.

Analizując polskie tekstów publiczne z lat 1945-2015 autorzy używają instrumentarium badawczego wywodzącego się z nauk humanistycznych i społecznych, uwzględniając obecne w polskiej tradycji nurty badawcze oraz specyfikę kontekstu społeczno-kulturowego. Prezentowane w tomie analizy były przedmiotem wspólnych dyskusji, które pozwalały na konfrontację różnych metodyk (dominującym ujęciem okazały się jakościowe metody semiotyczno-lingwistyczne) i metodologii oraz perspektyw teoretycznych (deskryptywna, krytyczna).

Teksty metodologiczne zostały podzielone na trzy kategorie: metody (przedstawiono wybrane metody analizy dyskursu: analizę pola semantycznego, analizę narracyjną, analizę multimodalną, analizę semiotyczną oraz analizy ramowania), perspektywy badawcze (perspektywa krytycznej analizy dyskursu, perspektywa postkolonialna, perspektywa feministyczna oraz perspektywa postfoucaultowskiej analizy dyskursu) oraz wyodrębniono kategorię dwie analizy tego samego materiału.

Prezentowany tom daje przykład zastosowania w praktyce badawczej reguł interdyscyplinarności i efektów multidyscyplinarności oraz zestawiania ze sobą różnych punktów widzenia w badaniach nad komunikowaniem publicznym.

Książka przeznaczona jest dla wszystkich interesujących się debatą publiczną w Polsce, jej historycznymi odsłonami oraz poszukiwaniem narzędzi dla jej poznawania i analizy.