"Ukraiński Piemont". Ruś Zakarpacka w okresie autonomii 1938-1939

Autorzy monografii, znawcy problematyki czechosłowackiej i stosunków polsko-czechosłowackich w okresie międzywojennym, poświęcili swoją uwagę jednemu z najmniej znanych zakątków Europy. Dzięki temu ich książka ma dwojakie znaczenie. Jest nie tylko solidną monografią wypełniającą lukę, jaka do tej pory istniała w naukowej literaturze przedmiotu, ale również pozwala polskiemu czytelnikowi odkryć położoną bezpośrednio przy naszej granicy nieznaną mu ziemię i jej mieszkańców. Ci ostatni usiłowali znaleźć i określić swoje miejsce w nowej Europie, jaka wyłoniła się pożogi pierwszej wojny światowej: Europie narodów. Działo się to na obszarze niewielkim, słabo rozwiniętym zarówno gospodarczo, jak i świadomościowo, dla którego przedzierzgnięcie się z przedmiotu polityki w jej podmiot było szczególnie trudne, bez mała niemożliwe. Ale z tego właśnie względu warto zapoznać się bliżej z tymi pragnieniami i dążeniami. Nie były one mniej warte i godne szacunku dlatego, że los umieścił ludzi, którymi kierowały, gdzieś na uboczu. Zwłaszcza że w pewnym momencie to ubocze zyskało swoje ?pięć minut?. Ta ?mała historia? zasługuje na poznanie właśnie dlatego, że jest nieznana i że można ją zestawić z tą znaną znacznie lepiej ? naszą własną.

prof. dr hab. Tomasz Schramm