Broszura ?Echa Zagłady. Fragmenty pamiętnika? zawiera tłumaczenie z języka angielskiego wybranych wspomnień Miry Ryczke-Kimmelman. Mira wraz ze swoją rodziną trafiła do Tomaszowa Mazowieckiego z Gdańska na początku 1940 roku. Dziewczyna miała wówczas siedemnaście lat. Kiedy zostało utworzone tomaszowskie getto, rodzina Ryczke zamieszkała w jego obszarze przy ulicy Zgorzelickiej. Mira wspominała:
?Dom, w którym mieszkaliśmy, był ostatnim na ulicy, tuż przy bramie getta. Staliśmy się więźniami, niemogącymi opuścić getta bez specjalnego zezwolenia. A zezwolenia były wydawane tylko tym Żydom, którzy byli zatrudnieni poza gettem. Kartki na chleb, cukier, marmoladę czy trochę margaryny były wydawane na cały miesiąc, ale wystarczały ledwo na tydzień.?
Na przełomie października i listopada 1942 roku getto zostało przekształcone w obóz pracy przymusowej, nazywany ?małym gettem?. Mira znalazła się w nielicznej grupie Żydów, którzy podczas likwidacji getta nie zostali wysłani do obozu zagłady w Treblince. Z Tomaszowa wraz z ojcem i młodszym bratem wyjechała w 1943 roku do obozu pracy przymusowej w Bliżynie. Stamtąd trafiła do Auschwitz.
Koniec wojny zastał ją w Bergen-Belsen. W swoim pamiętniku pisała, że mimo iż była wolna, targało nią ogromne poczucie winy, że przeżyła. ?Blizny wojny pozostaną ze mną do końca życia?, wyznawała.
Mira i jej mąż Maks zamieszkali w Stanach Zjednoczonych, tam urodzili się ich dwaj synowie. To dzięki nim ? Bennowi i Gene?owi Justyna Biernat miała możliwość porozmawiania z autorką książki ?Echoes from the Holocaust. A Memoir?. Rozmowy telefoniczne odbyły się w grudniu 2018 roku i koncentrowały się wokół Tomaszowa Mazowieckiego.
Historia Miry Ryczke-Kimmelman splata się z historią Lutka Orenbacha, którego listy z tomaszowskiego getta zostały opublikowane przez Fundację Pasaże Pamięci w 2018 roku. Mira znała zarówno Lutka, jak i jego dziewczynę Edith. ?Szalenie lubiałam teatr?, wspominała podczas rozmowy o teatrze gettowym. Chodziła na każdy spektakl Małego Teatru Sztuki, choć w tomaszowskim getcie głównie angażowała się w prace syjonistycznej organizacji Ha-Szomer ha-Cair.
Mira Ryczke-Kimmelman zmarła 17 kwietnia 2019 roku w wieku 96 lat.
Dodaj pierwszą recenzję “Echa Zagłady. Fragmenty pamiętnika”