Czarownice, czarownicy, czary. Obrazy kulturowe, literackie, artystyczne

Niniejszy tom stanowi interesującą propozycję wydawniczą. Mamy w nim wiele tekstów będących wynikiem solidnych badań, także archiwalnych, które stanowią dobry materiał, inspirujący do dalszych przemyśleń nad zjawiskiem czarów obecnym w przestrzeni kulturowej, literackiej i artystycznej. W trakcie lektury staje się oczywiste, jak wiele jeszcze zostało do zrobienia w kwestii, wydawałoby się, dokładnie już rozpracowanej i opisanej. Zebrane w książce teksty pokazują, że istnieje pilna potrzeba dokonania pewnych uściśleń i uregulowania kwestii terminologicznych. Na przykład chodzi o doprecyzowanie, w jakich przypadkach mamy do czynienia (w przeszłości i obecnie) z autentycznym, świadomym czarownictwem, a kiedy ze zwykłym przestępstwem (np. otrucie kogoś w sposób racjonalny, czyli za pomocą trucizny), ze świętokradztwem (z punktu widzenia instytucji religijnej) lub tylko z podejrzeniem czy pomówieniem o taką działalność. Zaprezentowany tu materiał daje wiele do myślenia oraz porządkuje pewne kwestie.

Prof. dr hab. Kazimierz Banek

Autorzy tekstów zawartych w publikacji omawiają szeroko pojmowane zjawisko „czarownictwa”. Tematyka ich tekstów jest różnorodna i traktuje np. o obecności czarów w kulturze słowiańskiej, elementach magicznych w tradycji i legendach z Wyspy Wielkanocnej, funkcjonariuszach kultu pogrzebowego w indonezyjskiej Toradży, magicznych pasjach Anglików, Johna Dee oraz Isaaca Newtona, skandynawskim literackim obrazie nowoczesnej czarownicy czy wreszcie koncepcji magii w twórczości Roberta E. Howarda, amerykańskiego autora książek z gatunku fantasy.

Różnorodność tematyki, kultur oraz źródeł używanych do analiz „czarownictwa” przez poszczególnych autorów (np. dokumenty archiwalne, wywiady i ankiety psychologiczne, źródła literackie i artefakty sztuki, dane zebrane podczas pracy w terenie i opracowania antropologiczne) stwarza wrażenie, że ma się do czynienia z onirycznym obrazem podróży przez krainę czarowników i czarów, w której kolejne przystanki-artykuły sygnują zmianę „krajobrazu”, tak tematycznego, jak i metodologicznego.

Dr hab. Małgorzata Sacha, prof. UJ