Odzyskać przyszłość. Wspomnienia z ucieczki przed totalitaryzmami

Sigrid Undset ? bezkompromisowa oskarżycielka totalitaryzmów ? po inwazji III Rzeszy na Norwegię w 1940 roku jest zmuszona uciekać z kraju i udaje się w wielotygodniową, niebezpieczną drogę przez Szwecję, Związek Radziecki i Japonię do Stanów Zjednoczonych. Tam odżywa w niej nadzieja, że utracona przyszłość Norwegii zostanie przywrócona przez USA.

Wspomnienia Undset powstały ?na gorąco? i, oprócz bieżących wydarzeń i obserwacji z podróży, zawierają komentarz na temat świata owładniętego wojną oraz historycznych grzechów obu totalitaryzmów ? niemieckiego nazizmu i sowieckiego komunizmu.

My, Norwegowie, staliśmy się spokojnym narodem. [?] Zawsze woleliśmy wykorzystywać swe siły, by ratować drogocenne życie ludzkie, niż by je niszczyć. [?]
Naszym nieszczęściem i naszą głupotą było, że nie potrafiliśmy uwierzyć w prawdziwość wojny. Wojna zdarzała się gdzie indziej na świecie ? to wiedzieliśmy. Ale ilu z nas kiedykolwiek poważnie pomyślało, że mogłaby przydarzyć się nam?

Bo niech wreszcie nikt sobie nie wyobraża, że hitleryzm reprezentuje coś nowego, obcą ideologię, wstrzykniętą w żyły ludu, wyczerpanego i wykrwawionego przez okropny, nieludzki traktat wersalski. [?] Do tego dochodziło oczywiście złudzenie, panujące w pewnych dobrze sytuowanych kręgach w krajach zwycięzców (o ile złudzenie nie jest nazbyt ładną nazwą pobożnego życzenia) ? że niemiecki nazizm i włoski faszyzm to mur obronny na rosyjski komunizm, którego, poniekąd słusznie, kręgi te obawiały się bardziej niż samego Diabła.

(Sigrid Undset, ?Odzyskać przyszłość?)